1| Αεροφωτογραφία του εργοταξίου της Αττικό Μετρό ΑΕ στο σταθμό Βενιζέλου, όπου διακρίνονται τα αρχαιολογικά ευρήματα του 4ου έως 9ου αι. μ.Χ. στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, τα οποία ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της 9ης ΕΒΑ για την κατασκευή του σταθμού.

2| Κτήρια μεταβυζαντινών και βυζαντινών χρόνων σε πυκνή διάταξη, στο νοτιοανατολικό τμήμα του σταθμού.

3| Η πλακόστρωτη «Μέση οδός» ή «Λεωφόρος» των Βυζαντινών –ο κύριος δρόμος «Decumanus Μaximus» ή αλλιώς «Via Regia» για τους Ρωμαίους–, μήκους 75 μ. και πλάτους 4 μ., η οποία ανακαλύφθηκε σε βάθος 5 μ. κάτω από τη σημερινή Εγνατία οδό. Το Υπουργείο Πολιτισμού με γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου –αγνοώντας τη θέση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και με τη διαβεβαίωση της Αττικό Μετρό ΑΕ ότι δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν της απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων, ειδάλλως θα πρέπει να καταργηθεί ο σταθμός– υπέγραψε απόφαση (24-1-2013) στην οποία αναφέρεται πως είναι δυνατή η απόσπαση και μετακίνηση των σημαντικότερων αρχαιολογικών ευρημάτων, αλλά και η αποδόμηση άλλων που έχουν αποκαλυφθεί στον υπό κατασκευή σταθμό, και προτεινόμενο σημείο για την τοποθέτηση των αρχαιοτήτων είναι το στρατόπεδο Παύλου Μελά ή οποιοδήποτε άλλο μέρος. Στις 14-2-2013, το τοπικό παράρτημα της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού εκφράζει την αντίθεσή του στη μεταφορά των ευρημάτων, σημειώνοντας ότι οι βυζαντινές αρχαιότητες θα πρέπει να παραμείνουν στον φυσικό τους χώρο, όπως συνέβη και στην περίπτωση του σταθμού της Αγίας Σοφίας.

4| Η προτεινόμενη λύση από την 8μελή διεπιστημονική ομάδα εργασίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας καταλήγει στην άποψη ότι σταθμός, μετρό και αρχαιότητες μπορούν να συνυπάρξουν.

5| Ένα από τα τρία σενάρια των εναλλακτικών λύσεων που παρουσίασε στις 18-4-2013 η ομάδα εργασίας του ΑΠΘ, τις οποίες διερεύνησαν καθηγητές των τμημάτων Πολιτικών Μηχανικών, Αρχιτεκτονικής και Ιστορίας-Αρχαιολογίας· ως βασική αρχή είχαν τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και μετρό, και την προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαίων στο σημείο όπου αποκαλύφθηκαν μετά την ολοκλήρωση των σχετικών εργασιών.

6| Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης προσέφυγε στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο (17-6-2013) κατά της υπουργικής απόφασης· με προσωρινή διαταγή του Συμβουλίου της Επικρατείας (23-7-2013) σταμάτησαν οι εργασίες απόσπασης των αρχαιοτήτων που είχαν εντοπιστεί. Στη 12η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Μπουτάρης επεσήμανε: «Μόνο πάνω από το πτώμα μου θα περάσει η πρόταση για μεταφορά των αρχαίων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά». Τόνισε, επίσης, πως οι προτεινόμενες λύσεις που επιτρέπουν τη συνύπαρξη των αρχαίων και του σταθμού –χωρίς δηλαδή να χρειαστεί αποκόλληση των αρχαιοτήτων– θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της περιοχής γύρω από το Μπεζεστένι και το Αλκαζάρ.

7| Ανθρώπινη αλυσίδα προστασίας των αρχαίων από αρχαιολόγους, πανεπιστημιακούς και πολίτες που συγκεντρώθηκαν στις 7-10-2013, μετά το κάλεσμα της τοπικής επιτροπής του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, και ζητούν από την Πολιτεία να σεβαστεί τις διεθνείς συμβάσεις για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, να αναπέμψει άμεσα το θέμα στο ΚΑΣ και να προκηρύξει διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τον επανασχεδιασμό του σταθμού Βενιζέλου.

Έρευνα: Ο. Σημαιοφορίδου

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην  Περιοδική έκδοση “αρχιτέκτονες”, τεύχος 06, Οκτώβριος 2013