1. Στο Κτήμα Δρακόπουλου –με έκταση εννέα στρεμμάτων, που περιβάλλεται από τις οδούς Πατησίων, Πορφύρα, Λασκαράτου και τη Λεωφόρο Ηρακλείου– υπάρχουν τρία κτίσματα.

2. Το εργοστάσιο εριουργίας, το οποίο ιδρύθηκε το 1882 από την εταιρεία Σ. Βεζανής και Σελάς. Το 1922 η επιχείρηση πουλήθηκε στην εταιρεία των αδερφών Δρακόπουλου και στα μέσα της δεκαετίας του ’50 το εργοστάσιο σταμάτησε τη λειτουργία του.

3. Η Βίλα Δρακόπουλου, η οποία είχε οικοδομηθεί δίπλα από το εργοστάσιο. Το διάστημα 1995-98 εγκαταστάθηκε στη βίλα κέντρο περίθαλψης ασθενών με AIDS και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, λεηλατήθηκε, και το 2007 υπέστη σοβαρές ζημιές έπειτα από πυρκαγιά αγνώστου αιτίας.

4. Και το κτήριο γραφείων, ένα κτίσμα νεοκλασικού ρυθμού που ανεγέρθη ως βοηθητικό, τόσο της έπαυλης όσο και του εργοστασίου. Όταν πέθανε ο Δρακόπουλος, το 1977, άφησε την ακίνητη περιουσία του –ως κληροδότημα– στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό για κοινωφελείς σκοπούς. Το 1981, στην τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου της Αθήνας, το κτήμα χαρακτηρίστηκε κοινόχρηστο πράσινο και το μεγαλύτερο μέρος του αποδόθηκε σε δημόσια χρήση ως πάρκο το 1988. Το 1991 ο Ερυθρός Σταυρός πετυχαίνει τον αποχαρακτηρισμό των κτηρίων της εριουργίας από την τότε αναπληρώτρια υπουργό Πολιτισμού Α. Ψαρούδα-Μπενάκη. Το 2003, επί δημαρχίας Ν. Μπακογιάννη, ξανατροποποιείται το ρυμοτομικό, ακυρώνοντας το χαρακτηρισμό των κτηρίων του εργοστασίου ως χώρου πρασίνου. Το 2004 η κυβέρνηση εγκρίνει τον αποχαρακτηρισμό με υπουργική απόφαση.

5. Τον Ιούλιο του 2009, αγνοώντας την απόφαση του 2006 της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, ο δήμαρχος Αθηναίων Ν. Κακλαμάνης υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τον πρόεδρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Α. Μαρτίνη, το οποίο προβλέπει εντός του κτήματος να χτιστούν δύο κτήρια, 4.000 τ.μ. για τον Ερυθρό Σταυρό και το Δήμο Αθηναίων, και 5.000 τ.μ. για τον κατασκευαστή. Στο πρώτο κτήριο θα κατασκευαστεί δημοτικό θέατρο 1.000 τ.μ. με πάρκινγκ 300 θέσεων και 3.000 τ.μ. γραφεία για τη μεταστέγαση όλων των υπηρεσιών του Ερυθρού Σταυρού. Στο δεύτερο κτήριο ο κατασκευαστής δεν θα πρέπει να κάνει εμπορικό κέντρο, αλλά μαγαζιά στο ισόγειο και από πάνω κατοικίες ή γραφεία. Έτσι, τα συνεργεία του Ερυθρού Σταυρού εισέβαλαν στο κτήμα στις 12/8/2009 με τη μέθοδο του αιφνιδιασμού –η πλειονότητα των κατοίκων της περιοχής βρισκόταν σε διακοπές– και με τη συνδρομή των αστυνομικών δυνάμεων προχώρησαν στην κατεδάφιση ορισμένων από τα διατηρητέα κτήρια, αδιαφορώντας για την ιστορικότητά τους.

6. Στις 13/9/2009 η Επιτροπή Κατοίκων για τη διάσωση του Κτήματος Δρακόπουλου, με κεντρικό σύνθημα «Μετά τις φωτιές… ούτε μέτρο τσιμέντο», διοργάνωσε δεντροφύτευση –φυτεύτηκαν 70 δέντρα– στην έκταση όπου κατεδαφίστηκαν τα κτήρια, με στόχο να παραμείνει η συνολική έκταση του κτήματος ενιαίος κοινόχρηστος χώρος πρασίνου.

7. Η Επιτροπή Κατοίκων για τη διάσωση του Κτήματος Δρακόπουλου αγωνίζεται μέχρι σήμερα για την άμεση εφαρμογή του Π.Δ. 573/83, το οποίο χαρακτηρίζει το σύνολο του Κτήματος Δρακόπουλου χώρο πρασίνου και διατηρητέα τα κτήρια που βρίσκονται σε αυτό, για την άρση όλων των παράνομα ληφθεισών αποφάσεων του Δήμου Αθηναίων –να χρησιμοποιηθεί μεγάλο μέρος του χώρου για πολυώροφα κτίσματα και εμπορικές χρήσεις–, για την αποκατάσταση και προστασία των ιστορικών κτηρίων στο Κτήμα Δρακόπουλου –όπως ο νόμος ορίζει– και την απόδοσή τους στην τοπική κοινωνία αποκλειστικά για κοινωνικές χρήσεις.

[Έρευνα: O. Σημαιοφορίδου]

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Περιοδική έκδοση “αρχιτέκτονες”, τεύχος 08, Δεκέμβριος 2013