ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ Λεωφόρου Αλεξάνδρας Κατεδάφιση της αρχιτεκτονικής και της ιστορικής μνήμης
Α.Π. 31230, Αθήνα 27 Νοεμβρίου 2003
Προς
- Το ΥΠΕΧΩΔΕ
- Το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
- Το ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΕΜΠ
- Το ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΑΠΘ
- Το ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
- Το ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
- Το ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ
- Το ICOMOS
- Τον ΣΥΛΛΟΓΟ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΩΝ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΛΕΩΦ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ «ΑΝΑΠΛΑΣΗ»
Κοινοποίηση:
- Το Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ
- Το Περιοδικό «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ»
- Τον Ημερήσιο Τύπο – ΜΜΕ
Θέμα: ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Κατεδάφιση της αρχιτεκτονικής και της ιστορικής μνήμης
Πρόσφατα (23-10-2003) το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) του Υπουργείου Πολιτισμού, γνωμοδότησε με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της κατεδάφισης του συνόλου σχεδόν των προσφυγικών πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, προτείνοντας την διατήρηση, ως «δείγμα», των δύο από τις οκτώ πολυκατοικίες.
Στην απόφαση αυτή προχώρησε παρά την εισήγηση της Διεύθυνσης Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, Τμήμα Προστασίας Μνημείων Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής του ΥΠΠΟ, που πρότεινε την κήρυξη τους ως ιστορικά διατηρητέα κτίρια.
Με αυτή του την απόφαση το ΚΣΝΜ, από θεσμοθετημένο όργανο που οφείλει να προστατεύει την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, επιβεβαίωσε τον πολιτικό του ρόλο ως υπερασπιστικό όργανο της αντιδραστικής αντίληψης και πολιτικής του κράτους για τον πολιτισμό και αποτελεί έγκλημα για την πόλη την Αθήνας.
Παρά τις αιτιολογημένες τοποθετήσεις και παρεμβάσεις του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, του τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, του ICOMOS, της UIA , του Ινστιτούτου Ελληνικής Αρχιτεκτονικής, συλλόγων της περιοχής και των προσφύγων, φορέων των κατοίκων που διαμένουν σ’ αυτές, για την αρχιτεκτονική τους αξία και το ιστορικό φορτίο που κουβαλούν, το ΚΣΝΜ έδωσε τη χαριστική βολή στην αρχιτεκτονική, το περιβάλλον και την ιστορία.
Μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής του μοντέρνου κινήματος, με πρότυπο τον μορφολογικό κώδικα του Bauhaus, αποτελεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια σημαντικών ελλήνων αρχιτεκτόνων του μεσοπολέμου (Κ. Λάσκαρης, Δ. Κυριακού 1933 –1935), για οργανωμένη και αξιοπρεπή στέγαση των προσφύγων.
Τα επιχειρήματα του Κεντρικού Συμβουλίου είναι σαθρά, υποκριτικά και αντιεπιστημονικά. Η προσπάθεια απαξίωσή τους - λόγω κυρίως της φθοράς στις όψεις των πολυκατοικιών - και με τη βοήθεια του δημοσίου που τυχαίνει να έχει γίνει ιδιοκτήτης των περισσοτέρων από τα 228 διαμερίσματα και να τα έχει αφήσει μετά στην τύχη τους, λειτουργεί σαν άλλοθι για την κατεδάφισή τους , αφού το ΚΣΝΜ επικαλείται και λόγους «επικινδυνότητας» καθώς και υψηλό κόστος για την επισκευή τους. Είναι γνωστό ότι η πολιτεία δεν διέθεσε 2-3 δις για την αγορά του κτήματος Θων, ώστε να γίνει χώρος πρασίνου, διέθεσε όμως 4 δις δρχ για την αγορά 130 περίπου διαμερισμάτων των προσφυγικών .
Η επίκληση της πρότασης ότι μπορεί να γίνουν χώρος πρασίνου είναι υποκριτική αφού αφ’ ενός μεν η πρόσφατη εμπειρία λέει ότι η κυβερνητική λογική και πρακτική εκλαμβάνει τους ελεύθερους χώρους ως οικόπεδα, αφ’ ετέρου, το 70% της συνολικής επιφάνειας στον χώρο των προσφυγικών της Λ. Α αποτελείται από ελεύθερους χώρους. Το ίδιο αυτό επιχείρημα άλλωστε επαναλαμβάνεται από την δεκαετία του ’60 όταν εκφράστηκαν οι πρώτες “ ιδέες αξιοποίησης” με την κατεδάφισή τους.
Χέρι βοήθειας για την λήψη απόφασης σ’ αυτή την κατεύθυνση έδωσε και η «ηχηρή» σιωπή του Δήμου Αθηναίων, στην κυριότητα του οποίου ανήκε από το 1878 η έκταση.
Η διατήρηση των προσφυγικών πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας έχει άμεση σχέση με την αρχιτεκτονική συνέχεια της Αθήνας, την ιστορική μνήμη της και την προστασία των ελεύθερων χώρων και του περιβάλλοντος της πρωτεύουσας.
Για το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων διατήρηση και προστασία της αρχιτεκτονικής και της ιστορικής μνήμης μέσω δειγμάτων δεν υπάρχει.
Στην ισχυρή πίεση των μεγαλοκατασκευαστών, στον πολιτικό αμοραλισμό του κράτους, στην υποκρισία και την διατεταγμένη υπηρεσία των θεσμοθετημένων οργάνων για την διάσωση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ θα αντιταχθεί με όλες του τις δυνάμεις και καλεί φορείς και πολίτες σε κοινή προσπάθεια για την διατήρηση των προσφυγικών πολυκατοικιών στο σύνολο τους, για την αποτροπή των σχεδίων όλων εκείνων που βλέπουν τον χώρο σαν ένα οικόπεδο για υπερδόμηση.
Ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ απαιτεί την άμεση παρέμβαση των αρμόδιων Υπουργών ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού προκειμένου να αποφευχθούν τα «μεγαλόπνοα σχέδια αξιοποίησης του χώρου», και θα συμβάλλει στην κατεύθυνση της αποτροπής της διαφαινόμενης καταστροφής.
Για το Διοικ. Συμβούλιο
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Τ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Θ. ΠΑΠΠΑΣ