Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου του κτιρίου της ζυθοποιίας ΦΙΞ στη λεωφόρο Συγγρού στην Αθήνα.
Α.Π. 30612, Αθήνα 30 Ιουνίου 2003
Προς
τον Υπουργό Πολιτισμού
κ. Ευάγγελο Βενιζέλο
Μπουμπουλίνας 20-22
10680 Αθήνα
Κοινοποίηση:
1. Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού ΥΠΠΟ
2. Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων
3. Α' Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων
Θέμα: Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου του κτιρίου της
ζυθοποιίας ΦΙΞ στη λεωφόρο Συγγρού στην Αθήνα.
Το κτίριο της ζυθοποιίας ΦΙΞ στη Λεωφόρο Συγγρού, έργο του αρχιτέκτονα
Τάκη Χ. Ζενέτου (1957), αποτελεί για την αρχιτεκτονική κοινότητα σημείο
αναφοράς, καθώς είναι το σημαντικότερο μεταπολεμικό βιομηχανικό κτίριο
στη χώρα μας, κάτι που άλλωστε αναγνωρίζεται και διεθνώς.
Το 1995, μετά την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, το κτίριο χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο και συγκεκριμένα με την με αρ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/11282/3.3.1995 Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 158 Β/1995). Με την ίδια απόφαση εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία πρόγραμμα επεμβάσεων στο κτίριο σύμφωνα με μελέτη της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ υπό προϋποθέσεις. Στο τμήμα Δ΄ της ως άνω απόφασης αναφέρεται ρητά ότι: "Μετά την αποπεράτωση των εργασιών και των επεμβάσεων, το ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ υποχρεούται με δαπάνες του στην πλήρη αποκατάσταση του κτιρίου, σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια του αρχιτέκτονα Τ. Ζενέτου σε ότι αφορά το κέλυφος και τα υλικά του".
Η εν λόγω απόφαση χαρακτηρισμού έχει ακυρωθεί από το ΣτΕ με την 6478/1995 Απόφαση του Ε΄ Τμήματος, που έκρινε ότι ο χαρακτηρισμός του κτιρίου δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένος.
Κύριε Υπουργέ,
σας γνωρίζουμε ότι έχουμε ενημερωθεί πλήρως για το ανωτέρω θέμα και για τις ενέργειες που ακολούθησαν έως σήμερα, όπως για τη γνωμοδότηση του ΣΧΟΠ της 5.3.2002 όπου οι εκπρόσωποι της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ενημερώνοντας για τη μελέτη του υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων στο χώρο του κτιρίου ΦΙΞ, διαβεβαίωσαν ότι "…στη στατική επίλυση του γκαράζ, έχει ληφθεί μέριμνα για τη δυνατότητα ανακατασκευής του κτιρίου με τη μορφή και τον όγκο που είχε πριν από την κατεδάφισή του."
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων έχει ένσταση κατά της τοποθετήσεως της απόφασης του ΣτΕ επί της ουσίας του θέματος, καθώς αυτή ανατρέπει υπουργική απόφαση βασισμένη στην ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και για το λόγο αυτό παρακαλούμε για τις δικές σας ενέργειες ώστε να επανεξεταστεί το θέμα με πρόταση εμμονής στο χαρακτηρισμό του συνόλου του κτιρίου, βελτιώνοντας το Α΄ μέρος του χαρακτηρισμού με στοιχεία που βρίσκονται στις εισηγήσεις και υπάρχουν στο φάκελο καθώς και με συμπληρωματικά στοιχεία που σας υποβάλλουμε.
Κατά τα άλλα, τηρουμένων όλων των υποδείξεων, με έμφαση σε όσα αναφέρονται στο τμήμα Δ΄ και Ε΄ της από 3.3.1995 απόφασης χαρακτηρισμού του κτιρίου της ζυθοποιίας ΦΙΞ, θεωρούμε απαραίτητη την αναφορά του στατικού φορέα στο τμήμα Δ΄ της απόφασης, ώστε αυτή να προβλέπει την "πλήρη αποκατάσταση του κτιρίου, σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια του αρχιτέκτονα Τ. Ζενέτου σε ότι αφορά το κέλυφος, τον στατικό φορέα και τα υλικά του". Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η ανακατασκευή του κτιρίου θα επαναφέρει την ένταση μεταξύ του εξωτερικού περιβλήματος - υμένα και του φέροντος οργανισμού (μελέτη του καθηγητού Σωκράτη Αγγελίδη), δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τη δυνατότητα μιας ατέρμονης εσωτερικής αρχιτεκτονικής μετάλλαξης.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων θεωρεί ότι η υποδειγματική αποκατάσταση του συνόλου του κτιρίου της ζυθοποιίας ΦΙΞ θα αποτελέσει καταλυτική εξέλιξη για το κέντρο των Αθηνών, καθώς θα εντάξει οργανικά στη λειτουργία της σύγχρονης πόλης ένα διεθνώς αναγνωρισμένο αρχιτεκτονικό έργο, μέσω της χρήσης του ως Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η ανακατασκευή ενός τόσο χαρακτηριστικού για τη ζωή της πόλης κτιρίου θα πρέπει να νοείται ως αποκατάσταση της αρχικής του σύλληψης, ενός μετέωρου δηλαδή στοιχείου στο κέντρο της πόλης που μέσω των οριζόντιων ανοιγμάτων του εκφράζει την έννοια της αέναης παραγωγής και κίνησης.
ΚΤΙΡΙΟ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑΣ ΦΙΞ
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Συνημμένα:
1. Επιστολή του Καθηγητή Alberto Sartoris, Συνιδρυτή
των C.I.A.M. (1928), προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Λωζάννη, 28.02.1995.
2. Επιστολή του Καθηγητή Kenneth Frampton, Columbia University, Graduate
School of Architecture, προς τον Πρωθυπουργό. Νέα Υόρκη, 03.03.1995.
3. Επιστολή του Καθηγητή Mohsen Mostafavi, Κοσμήτορα, Master of Architecture
I Program, Harvard University, Graduate School of Design, προς τον Υπουργό
Πολιτισμού. Βοστώνη, 23.02.1995.
4. Επιστολή του Καθηγητή Alan Balfour, Κοσμήτορα, Architectural Association
School of Architecture, προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Λονδίνο, 28.02.1995.
5. Επιστολή του Καθηγητή Raimund Abraham, Cooper Union, School of Architecture,
προς τον Πρωθυπουργό. Νέα Υόρκη, 20.02.1995.
6. Επιστολή του Καθηγητή Pierre von Meiss, Ecole Polytechnique Federale
de Lausanne, προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Λωζάννη, 14.02.1995.
7. Επιστολή του Καθηγητή Geoffrey London, Κοσμήτορα, The University of
Western Australia, School of Architecture, προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
Περθ, 28.02.1995.
8. Επιστολή του Καθηγητή Luigi Snozzi, Ecole Polytechnique Federale de
Lausanne, προς τον Πρωθυπουργό. Λωζάννη, 02.03.1995.
9. Προοπτικό σχέδιο του Τ. Χ. Ζενέτου της βόρειας απόληξης του εργοστασίου
ΦΙΞ. Το σχέδιο αυτό πιστοποιεί ότι το βόρειο τμήμα του κτιρίου δεν αποτελεί
προσθήκη αλλά ενιαίο και αναπόσπαστο τμήμα του, σύμφωνα με την αρχική
σύλληψη του έργου. (Αρχείο Τ. Χ. Ζενέτου).
ΚΤΙΡΙΟ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑΣ ΦΙΞ
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το 1995, σημαντικές προσωπικότητες της διεθνούς αρχιτεκτονικής
κοινότητας αντέδρασαν έντονα στο ενδεχόμενο κατεδάφισης του Εργοστασίου
ΦΙΞ. Από τα συνημμένα κείμενα υποστήριξης που εστάλησαν προς τον τότε
Πρωθυπουργό, τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και τον Υπουργό Πολιτισμού, ακολουθούν
παραθέματα που πιστοποιούν τη σημασία που αποδίδεται στο κτίριο του Εργοστασίου
ΦΙΞ, καθώς και τη διεθνή εκτίμηση προς τον αρχιτέκτονα Τ. Χ. Ζενέτο.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η τότε προσπάθεια έχει καταγραφεί ως
η μεγαλύτερη διεθνής αντίδραση για την προάσπιση ενός σύγχρονου βιομηχανικού
κτιρίου.
"…ένας από τους πιο ανεκτίμητους μάρτυρες της εποχής του: το Εργοστάσιο
ζυθοποιίας ΦΙΞ στην Αθήνα, υπέροχο και ιδιαίτερα σημαντικό έργο του αρχιτέκτονα
Τάκη Ζενέτου, …αποτελεί ένα από τα σπάνια και εξαίρετα κτίρια εκείνης
της περιόδου και, κατά συνέπεια, η πόλη της Αθήνας οφείλει να το διατηρήσει."
Καθηγητής Alberto Sartoris,
Συνιδρυτής των C.I.A.M. (1928),
Λωζάννη, 28 Φεβρουαρίου 1995
"Με διεθνή κριτήρια αυτό είναι ένα από τα καλύτερα βιομηχανικά κτίρια
που έχουν κατασκευαστεί παγκοσμίως αυτόν τον αιώνα και ειδικά στην Ελλάδα."
Καθηγητής Kenneth Frampton,
Columbia University, Graduate School of Architecture
Νέα Υόρκη, 3 Μαρτίου 1995
"Το Εργοστάσιο ΦΙΞ είναι ένα από τα πλέον σημαντικά παραδείγματα
της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και επαξίως έχει μια διεθνή φήμη."
Καθηγητής Alan Balfour, Κοσμήτωρ,
Architectural Association School of Architecture,
Λονδίνο, 28 Φεβρουαρίου 1995
"Το κτίριο του Εργοστασίου ΦΙΞ, σχεδιασμένο από τον Τάκη Ζενέτο το
1957, είναι διεθνώς αναγνωρισμένο όχι μόνο ως μία σημαντική συνεισφορά
στη Μοντέρνα Αρχιτεκτονική, αλλά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εγχειρήματα
της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα."
Καθηγητής Raimund Abraham,
Cooper Union, School of Architecture,
Νέα Υόρκη, 20 Φεβρουαρίου 1995
"…είναι με ακρίβεια, η πιο αποδεκτή και σημαίνουσα μαρτυρία μιας Ελλάδας που επιχειρεί να υπερβεί τις δεκαετίες του πολέμου, εκσυγχρονίζοντας τον μηχανισμό παραγωγής της."
Καθηγητής Pierre von Meiss,
Ecole Polytechnique Federale de Lausanne,
Λωζάννη, 14 Φεβρουαρίου 1995
"Το σημαντικότερο έργο του Ζενέτου, το κτίριο του Εργοστασίου ΦΙΞ,
είναι ένα από τα πλέον εξέχοντα παραδείγματα της μοντέρνας μεταπολεμικής
αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη…"
Καθηγητής Geoffrey London, Κοσμήτωρ,
The University of Western Australia,
School of Architecture,
Περθ, 28 Φεβρουαρίου 1995
"Πρόκειται για ένα κτίριο με μεγάλη αρχιτεκτονική ποιότητα, το οποίο
συνιστά τμήμα της πολιτιστικής παράδοσης που υπερβαίνει βεβαίως την πόλη
της Αθήνας, ακόμη και της Ελλάδας."
Καθηγητής Luigi Snozzi,
Ecole Polytechnique Federale de Lausanne,
Λωζάννη, 2 Μαρτίου 1995