Πρόταση ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ για την ανάδειξη - προβολή της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, σε συνεργασία με τα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.
Α.Π. 30598 Αθήνα 13 Ιουνίου 2003
Προς
Τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε.
Βουλής 70
Αθήνα
Θέμα: Πρόταση ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ για την ανάδειξη - προβολή της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, σε συνεργασία με τα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.
Σχετ. : Έγγραφά μας με αριθ. 30145/4.4.2003, 30519/4.6.2003, 30517/11.6.2003
Το πολλαπλά σημαντικό έργο που επιτελέστηκε στις πρώτες μεταπολεμικές
δεκαετίες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού είχε τη σφραγίδα μιας
ολοκληρωμένης αντίληψης που συνέλαβε και εφάρμοσε με συνέπεια ειδικά για
τη δημιουργία του κτιριακού αποθέματος και της εικόνας του, ο Ελληνικός
Οργανισμός Τουρισμού.
Σε μια Ελλάδα, αλώβητη ακόμη από την πλημμυρίδα των κτισμάτων για τουριστικά καταλύματα και δεύτερης κατοικίας που συντελέστηκε έκτοτε, ο ΕΟΤ παράγει ένα έργο τεράστιο κυρίως με ξενοδοχεία, motels, τουριστικά περίπτερα, υποδομές για πλαζ, που χαρακτήρισαν μια ολόκληρη περίοδο αλλά και το πρόσωπο του Ελληνικού Τουρισμού.
Συνολικά και αποτιμώμενο σήμερα το έργο αυτό, παρά τη μεγάλη απομείωση που δέχθηκε για διάφορους λόγους τις τελευταίες δεκαετίες, παραμένει σημαντικό, σίγουρα όμως για την πρώτη περίοδο ύπαρξης του αποτελεί ένα παράδειγμα, μια επιτυχημένη έκφραση της σύγχρονης Ελληνικής Αρχιτεκτονικής συνδυασμένη με υψηλούς κανόνες και προδιαγραφές εξυπηρέτησης του κοινού, αλλά και αξίες ύφους και ορισμού μιας Ελληνικότητας που τόσο εύστοχα ποτέ άλλοτε δε καταφέραμε να επαναπροσδιορίσουμε.
Στη σημερινή συγκυρία και με δεδομένη την προσπάθεια που γίνεται από το ελληνικό κράτος με φορέα τα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα, πιστεύουμε ότι η καταγραφή, αξιολόγηση και ανάδειξη του υλικού αυτού με τη μορφή ενός βιβλίου - λευκώματος και την παράλληλη παρουσίαση του στα πλαίσια μιας έκθεσης θα ήταν πέρα από φόρο τιμής για το σύνολο των εμπνευσμένων ανθρώπων που δημιούργησαν αυτό το έργο, συγχρόνως ένα πολιτιστικό γεγονός ανάδειξης μιας από τις ευτυχέστερες πλευρές της σύγχρονης δημιουργικότητας της χώρας μας.
Μέσω αυτών των επεξεργασιών πρέπει να αναδειχθούν βασικές πτυχές του προβλήματος που συνίστανται στην ανάδειξη, διατήρηση των αξιόλογων κτιρίων και παρεμβάσεων, δημιουργίας ενός δικτύου τουριστικών καταλυμάτων κ.λ.π.
Ως ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων καταθέτουμε την πρόταση αυτή και είμαστε διατεθειμένοι να συμβάλλουμε στην υλοποίησή της.
Θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια και συμβολή πολλών ανθρώπων για να επιτευχθεί ένα άρτιο αποτέλεσμα. Το βιβλίο - λεύκωμα δεν μπορεί να είναι μόνο μια πραγματεία, ένα επιστημονικό πόνημα για αρχιτέκτονες και εξειδικευμένο κοινό, ούτε όμως πρέπει να είναι ένα εύκολο φωτογραφικό άλμπουμ. Τη φανταζόμαστε σαν μια πολυσέλιδη έκδοση, ικανού μεγέθους, με φωτογραφικό υλικό κυρίως εποχής και λιγότερο σύγχρονο, με ικανή τεκμηρίωση για τους τόπους, την εποχή, τα κτίσματα και τη λειτουργία τους διανθισμένη με σχέδια, σκίτσα, απόψεις των αρχιτεκτόνων ή άλλων συντελεστών που τα δημιούργησαν, με εισαγωγικά κείμενα αποτίμησης της περιόδου και του έργου που συντελέσθηκε. Η έκδοση πρέπει να είναι επιμελημένη και σχεδιασμένη άψογα (δίγλωσση ενδεχόμενα) και σε δύο μορφές, μία σαν βιβλίο και μία σε θήκη σκληρή για δώρο.
Όσον αφορά την έκθεση, θα έπρεπε να γίνει σε χώρο σημαντικό με επιμέλεια παρουσίασης υψηλών προδιαγραφών, να λειτουργήσει σαν αυθύπαρκτο πολιτιστικό γεγονός, πέρα από την έκδοση του βιβλίου, επειδή εκεί μπορούν να παρουσιασθούν εκτός από τις φωτογραφίες και σχέδια, σκίτσα, υλικά τεκμηρίωσης πρωτότυπα και σημαντικά για την μορφή μια έκθεσης.
Το γεγονός τόσο της έκδοσης όσο και της έκθεσης, σε μια περίοδο πριν από τους Ολυμπιακούς του 2004, κάλλιστα συνταιριάζει και συμβαδίζει με μια προσπάθεια τεκμηρίωσης και προβολής των έργων του ΕΟΤ τις περιόδου 1957-1967.
Το Δ.Σ του ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων μπορεί να αναλάβει την ευθύνη συντονισμού και υλοποίησης των προτεινόμενων και να είναι υπόλογο έναντι των ΕΤΑ για την διεκπεραίωση όλων των θεμάτων. Μάλιστα συγκρότησε ειδική επιτροπή από μέλη του Δ.Σ.(Θανάσης Παππάς Γ. Γραμματέας, Φραγκίσκα Χρυσολούρη μέλος του Δ.Σ., Παντελής Νικολακόπουλος μέλος του Δ.Σ.), με σκοπό την περαιτέρω επεξεργασία και συνεννόηση μαζί σας για την οριστικοποίηση των δράσεων.
Επισυνάπτουμε τέλος αναλυτική περιγραφή της πρότασης με τις απαραίτητες ενέργειες και δαπάνες ώστε σε σύντομο χρόνο να συμφωνήσουμε για την υλοποίηση των προτεινόμενων.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ, ΠΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑ 1950-70
Η πρόταση του ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ για την ανάδειξη μέσω συγκεκριμένων ενεργειών
της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, που συντελέστηκε από τον Ε.Ο.Τ. στις πρώτες
μεταπολεμικές δεκαετίες, διαμορφώνεται και συγκεκριμενοποιείται με στόχο
την υλοποίηση των προτεινόμενων συνδυαστικά, σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Αυτή περιλαμβάνει την έκδοση ενός βιβλίου, την δημιουργία έκθεσης και
την παραγωγή ενός video, που θα καλύπτουν ξεχωριστά αλλά και θα συνδυάζονται
σε ένα συνολικό πλαίσιο προβολής του σημαντικού αυτού έργου.
Α. ΒΙΒΛΙΟ - ΛΕΥΚΩΜΑ
Για τη δημιουργία βιβλίου - λευκώματος προτείνεται μια δίγλωσση έκδοση μεγάλου μεγέθους 30 Χ 21 εκ. ή ανάλογου φορμά σε τετράγωνη διάσταση, με 224 σελίδες. Τα παραπάνω δεδομένα τέθηκαν σαν μια βέλτιστη περίπτωση έκδοσης, που μπορεί να συμπεριλάβει με σωστό τρόπο το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος της αρχιτεκτονικής δημιουργίας του Ε.Ο.Τ. Το έργο αυτό θα εμφανίζεται μέσα από φωτογραφικό υλικό εποχής και σύγχρονο, κείμενα εισαγωγικά, κριτική αποτίμηση του έργου και των συντελεστών του, σχέδια, σκίτσα των αρχιτεκτονημάτων αλλά και παράλληλα φωτογραφικά δείγματα μια ολόκληρης εποχής και του ύφους της. Τα στάδια που απαιτούνται για την εκπόνηση του εγχειρήματος είναι τα παρακάτω:
1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ
Η συγκεκριμενοποίηση με σαφή τρόπο των ορίων και των στόχων που έχει η
παραπάνω έκδοση είναι απαραίτητο να γίνει εξ αρχής, ώστε αυτό να υποδεικνύει
τόσο το ύφος και το περιεχόμενό της, όσο και τον όγκο εργασίας που θα
απαιτηθεί. Η αρχική σκέψη είναι το βιβλίο να μην περιορίζεται στο ρόλο
ενός επιστημονικού τεύχους που θα αφορά μόνο αρχιτέκτονες, αλλά να έχει
μία ευρύτερη διάσταση, ώστε να ενδιαφέρει ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών, όπου
με βάση το αρχιτεκτονικό έργο αυτής της περιόδου να περιγράφεται το πρόσωπο
του Ελληνικού Τουρισμού, αλλά και η αισθητική μια εποχής, που καθόρισε
το μεταπολεμικό πρόσωπο της χώρας με ένα ιδιαίτερα
επιτυχημένο τρόπο. Το γεγονός της χρήσης και της αποτύπωσης αυτών των χώρων σε πλήθος από ταινίες της εποχής, αυτό εξ άλλου αναπαριστά και είναι σημαντικό να καταδειχθεί παράλληλα με την αρχιτεκτονική υπόσταση των κτισμάτων.
2. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΥΛΙΚΟΥ
Η έρευνα για να βρεθεί, αξιολογηθεί και χρησιμοποιηθεί το υλικό που θα
αποτελέσει την βάση για την έκδοση του βιβλίου, θα απαιτήσει μια επίπονη
διαδικασία αναζήτησης σε διάφορες πηγές, όπως είναι τα αρχεία του Ε.Ο.Τ.
προσωπικά αρχεία αρχιτεκτόνων, φωτογράφων και άλλων συντελεστών, δημοσιεύσεις
σε περιοδικά, βιβλία και έντυπα, αλλά και σε ταινίες της εποχής εκείνης.
Οι τομείς του αρχιτεκτονικού αυτού έργου διακρίνονται σε ξενοδοχεία όπως είναι τα ΞΕΝΙΑ και τα μοτέλ, σε τουριστικά περίπτερα και εστιατόρια, σε υποδομές για πλαζ, σε συγκροτήματα για ιαματικά λουτρά (αυτά ξεκινούν και από την μεσοπολεμική περίοδο), σε εγκαταστάσεις για καζίνο ή γκολφ και σε αναπαλαιώσεις διατηρητέων κτισμάτων για ξενώνες σε παραδοσιακούς οικισμούς.
Από το σύνολο των αρχιτεκτονημάτων αυτών δεν είναι όλα στον ίδιο βαθμό σημαντικά, ούτε η σημερινή τους κατάσταση έχει τον ίδιο βαθμό αλλοίωσης από τις κατά καιρούς επεμβάσεις. Επειδή και ο αριθμός τους είναι μεγάλος, είναι αυτονόητο ότι η παρουσίασή τους θα έχει ιεραρχήσεις και επιλογές και δεν θα υπακούει σε μια παραθετική λογική. Για την παραπάνω αναζήτηση θα απαιτηθεί η αποκλειστική εργασία μιας επαγγελματικά και επιστημονικά ικανής ομάδας δύο έως τεσσάρων ερευνητών αρχιτεκτόνων. Το έργο της πρέπει να αρχίσει σύντομα και να έχει ολοκληρωθεί έως τα μέσα φθινοπώρου του 2003.
3. ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ - ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΥΛΙΚΟΥ
Παράλληλα και με τις οδηγίες της ερευνητικής ομάδας θα απαιτηθεί η φωτογράφηση
της υπάρχουσας κατάστασης των πιο αξιόλογων δειγμάτων ή όλων, αν αυτό
απαιτηθεί για λόγους συνολικής τεκμηρίωσης - αποτύπωσης των έργων. Συγχρόνως
η φωτογράφηση, αναπαραγωγή, σκανάρισμα και γενικά η αποτύπωση των σχεδίων,
των σκίτσων και των φωτογραφιών, παλαιών και νέων, για όλα τα έργα ή την
επιλογή τους, είναι μια εργασία δυο τουλάχιστον επαγγελματιών για αρκετό
χρόνο. Το βάθος και η έκταση του παραπάνω έργου πρέπει να ορισθεί, γιατί
είναι διαφορετικό αν καλύψει μόνο τις ανάγκες του βιβλίου και της έκθεσης
και άλλο αν στόχος είναι μια πληρέστερη συγκέντρωση, διαφύλαξη και χρήση
για οποιαδήποτε μελλοντική ανάγκη.
Η βιντεοσκόπηση κτισμάτων, χώρων αλλά και προσώπων σε συνεντεύξεις πιστεύουμε ότι είναι σημαντική επίσης να γίνει, ώστε να μπορεί να αποτελέσει το υλικό μιας οπτικοακουστικής παραγωγής για CD, βίντεο ή τηλεόραση με τη μορφή ντοκιμαντέρ.
4. ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας θα έχουν την επιμέλεια των συνοδευτικών
κειμένων (παρουσιάσεις, σχολιασμοί, τεκμηρίωση του υλικού) όπως και της
επιλογής - πρότασης των εισαγωγικών κειμένων της έκδοσης, όπου σ' αυτά
ίσως ζητηθεί και η συγγραφή τους από τρίτους. Η μετάφραση - παρουσίαση
της έκδοσης στην αγγλική γλώσσα τουλάχιστον, κρίνεται απαραίτητη, καθ'
ότι μια δίγλωσση έκδοση αυξάνει την εμβέλεια και την εγκυρότητα της έκδοσης
και του συνολικού εγχειρήματος.
5. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ - ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Ο καθορισμός του ύφους και της αισθητικής του βιβλίου είναι σημαντικός
και πρέπει να προκαθορισθεί σε αρχικό στάδιο, για να αποτελεί τον άξονα
στην αναζήτηση του υλικού. Το υψηλό αισθητικό επίπεδο της έκδοσης είναι
κατ' ανάγκη ζητούμενο σ' ένα τόσο σημαντικό περιεχόμενο. Ασπρόμαυρες ή
και διτονικές φωτογραφίες εποχής, έγχρωμες για την σημερινή μορφή τους,
με ενθέσεις, συμπληρώματα από σχέδια και σκίτσα ή άλλο υλικό, με καλαίσθητη
διάρθρωση κειμένου και εικόνες είναι ο κατ' αρχήν στόχος για το περιεχόμενο
των σελίδων.
6. ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΙ ΦΑΚΕΛΟΥ
Το υψηλό επίπεδο παραγωγής πρέπει να κρατηθεί και στην εκτύπωση του βιβλίου.
Αναφέραμε ενδεικτικά μια έκδοση σε 224 σελίδες με σκληρό εξώφυλλο, σε
διαστάσεις 30 Χ 21 εκ. ή κάτι ανάλογο και σε αριθμό 2000 τεμαχίων. Για
την περίπτωση δώρου, το βιβλίο μπορεί να τοποθετείται σε ανάλογα σχεδιασμένο
σκληρό φάκελο με ύφασμα, δέσιμο ή ότι άλλο επιλεγεί.
Β. ΕΚΘΕΣΗ
Η πραγματοποίηση μιας έκθεσης, που θα παρουσιάζει με παρόμοιο αλλά όχι ταυτόσημο τρόπο το υλικό του βιβλίου, σχεδιασμένη και στημένη σαν πολιτιστικό γεγονός αρχικά στην Αθήνα και με δυνατότητα να μεταφερθεί σε άλλες πόλεις, πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα δεύτερο σημαντικό σκέλος της πρότασης. Όπως και το βιβλίο, η έκθεση πρέπει να έχει ένα σχεδιασμό - παρουσίαση, που να είναι ελκυστικός για να την δει και το ευρύτερο κοινό. Ταυτόχρονα όμως, στην έκθεση μπορούν σχέδια αρχιτεκτονικά ή σκίτσα να συμπεριληφθούν στο εκθεματικό της υλικό, ευκολότερα απ' ότι στο βιβλίο, ακόμη και σε πρωτότυπη μορφή.
Οι εκθετικές ενότητες και τα περιεχόμενά τους, που αφορούν φωτογραφίες, σχέδια ή κείμενα θα έχουν ενιαίο σχεδιασμό και γραφιστική επεξεργασία - εκτύπωση. Μια εξειδικευμένη και με ανάλογη εμπειρία ομάδα αρχιτεκτόνων θα πρέπει να αναλάβει την μελέτη και υλοποίηση της έκθεσης. Η γραφιστική επιμέλεια των πινάκων θα πρέπει να συνταιριάζει με αυτή του βιβλίου, αλλά σίγουρα αποτελεί ένα παράλληλο και αυτοτελές αντικείμενο σχεδιασμού. Θα πρέπει να αποτελεί μια μεσαίου μεγέθους έκθεση με ένα ενδεικτικό ανάπτυγμα επιφανειών από 80 έως 110 τρέχοντα μέτρα.
Για την περίπτωση της επανέκθεσής της σε άλλες πόλεις, θα πρέπει να είναι αποσυναρμολογούμενη, εύπλαστη σε διάφορες προσαρμογές για διαφορετικούς χώρους και σχεδιασμένη συνολικά από το stand και το banner - πίνακα έως τον φωτισμό και τα συνοδευτικά της στοιχεία.
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ VIDEO
Ένα τρίτο σκέλος της πρότασης αφορά την παραγωγή ενός video. Αυτό θα μπορούσε να συμπληρώνει την παρουσίαση της έκθεσης, αλλά η χρήση του και σε μια εκπομπή της τηλεόρασης πιστεύουμε μπορεί να συμβεί και να είναι πολλαπλά σημαντική. Εξ άλλου στη διάρκεια των φωτογραφήσεων των κτισμάτων και των προσωπικών συνεντεύξεων των συντελεστών, είναι ευκαιρία να βιντεοσκοπούνται εικόνες, που θα αποτελέσουν το υλικό της παραγωγής του. Η ανάλογη προσπάθεια που γίνεται στην εκπομπή «Παρασκήνιο» της ΝΕΤ, δείχνει την αξία και την εμβέλεια ενός τέτοιου στόχου.
Β. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ
Αν και σε κάποια σημεία λόγω του ότι κυρίως από την έρευνα μπορεί να υπάρξουν
διαφορετικά δεδομένα όπως επίσης και ο βαθμός και το βάθος της αναζήτησης
στοιχείων είναι διαφορετικά όπως προαναφέραμε αν περιλάβουν το σύνολο
των κτισμάτων απ' ότι η επιλογή των σημαντικότερων, είναι σχετικά δύσκολο
να καθοριστεί με σαφήνεια το κόστος των προτάσεων. Παρ' όλα αυτά και με
κάποιες παραδοχές που ήδη αναφέραμε καταθέτουμε την πρότασή μας:
Α. ΒΙΒΛΙΟ - ΛΕΥΚΩΜΑ ΚΟΣΤΟΣ
· Αμοιβές ερευνητών αρχιτεκτόνων
(2 - 4 άτομα για 4 μήνες εργασία) 40.000
· Φωτογράφηση - αποτύπωση υλικού. 20.000
· Κείμενα - μεταφράσεις 3.000
· Επιμέλεια έκδοσης - γραφιστική επιμέλεια 12.000
· Σκαναρίσματα - ψηφιακή επεξεργασία εικόνων 4.000
· Εκτύπωση βιβλίου 2000 τεμ. 35.000
· Εκτύπωση φακέλου 5.000
119.000
Β. ΕΚΘΕΣΗ
· Μελέτη - κατασκευή εκθεσιακής δομής 60.000
· Γραφιστική επιμέλεια - εκτυπώσεις 45.000
105.000
Γ. VIDEO
· Επιμέλεια - παραγωγή video 15.000
239.000
Στις παραπάνω τιμές υπολογίζεται Φ.Π.Α. 18% 43.020
ΣΥΝΟΛΟ 282.020
Σημειώνεται πως απαιτείται η τελική και συνολική αξιολόγηση των προτεινόμενων
- από κοινού - καθώς πρέπει να καθοριστούν όλες οι παράμετροι για την
συγκρότηση επιστημονικής ομάδας και την εν γένει παρακολούθηση της προσπάθειας.
Σημειώνεται ακόμα πως ο ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ εκτιμά ότι με βάση το προτεινόμενο κόστος μπορούν να διερευνηθούν (εφόσον απαιτηθεί) και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης. Οι χορηγίες από μεγάλα Ιδρύματα και φορείς καθώς και η συμβολή της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, μέσω του Δικτύου Αρχιτεκτονικής (όπου ο ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ συμμετέχει) είναι δυνατότητες εφικτές.
Σε κάθε περίπτωση είμαστε στη διάθεσή σας για
περαιτέρω εξειδίκευση και αναλυτικό προγραμματισμό.