… αυτοί που φεύγουν

Αποχαιρετισμός στην Τασούλα Λαζαρίδου

Στις 29 του  Σεπτέμβρη έφυγε από κοντά μας, κατά τρόπο αδόκητο, τραγικό  και πρόωρο,η συνάδελφος αρχιτέκτων  Αναστασία –κατά φίλους, συγγενείς και συναγωνιστές, Τασούλα–Λαζαρίδου.

Εμβληματική μορφή της γενιάς του Πολυτεχνείου, ανέγγιχτη από τις σειρήνες της ενσωμάτωσης και του βολέματος, έμεινε πιστή μέχρι τέλους στις αξίες του αγώνα, πάντα στην πλευρά των πολλών, των νέων, του Δήμου με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Θαρρείς πως ο επίσης πρόωρος θάνατος της μεγαλύτερης αδελφής της, της αρχαιολόγου Πέπης Λαζαρίδου, πριν δυο μήνες, την τράβηξε μαζί του…

Κόρη του αρχαιολόγου της Αμφίπολης Δημήτρη Λαζαρίδη και της κλασικής φιλολόγου Θάλειας, βαθιά καλλιεργημένων και δημοκρατικών ανθρώπων, γεννήθηκε  στο Παρίσι το 1951. Λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων των γονιών, έζησε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας –ιδιαίτερα της Βόρειας– τέλειωσε το δημοτικό σχολείο στην Καβάλα, το γυμνάσιο στο Αρσάκειο της Αθήνας και φοίτησε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ στα 1970-1975.

Ήταν τα χρόνια που το φοιτητικό κίνημα εκπροσωπούσε  ό,τι πιο ζωντανό, ελεύθερο και δημοκρατικό χτυπούσε στην καρδιά και το νου του ελληνικού λαού.  Η Τασούλα βρέθηκε στις πρώτες γραμμές της αντίστασης συμμετέχοντας στη ΦΕΑ (Φοιτητική Επιτροπή Αγώνα)  του Πολυτεχνείου ακόμα πριν από τον Φλεβάρη του ’73, στην ηρωική κατάληψη του ΕΜΠ και, μετά τη μεταπολίτευση, στη Συνδικαλιστική Κίνηση Αρχιτεκτονικής.

Πάντα σκεπτόμενη, πάντα με κριτικό και ανυπότακτο βλέμμα.

Όντας φοιτήτρια ακόμα (1970-1975) δούλεψε βοηθώντας τον πατέρα της σε εργασίες αποτυπώσεων και προστασίας ανασκαφικών ευρημάτων στην Αμφίπολη (αποτύπωσε και μελέτησε στέγαστρο των ξυλόπηκτων θεμελίων της γέφυρας του Στρυμώνα  που ένωνε τα δύο τμήματα της αρχαίας πόλης ).

Μετά την αποφοίτησή της, το 1975, από την Αρχιτεκτονική Σχολή, άσκησε για ένα διάστημα ελεύθερο επάγγελμα με μελέτες και επιβλέψεις κατοικιών γνωστών, συγγενών και φίλων μέχρι που εντάχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 –στο πλαίσιο του ΥΠΠΟ–  στις  εργασίες της Ακρόπολης της Αθήνας με κύριο αντικείμενο, επί σειρά ετών, τις αποτυπώσεις και την επίβλεψη αναστηλωτικών εργασιών στο Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού από όπου  και συνταξιοδοτήθηκε.

Το 1976 παντρεύτηκε τον πολιτικό μηχανικό Ανδρέα Μητσόπουλο, σύντροφό της από τα φοιτητικά χρόνια του αγώνα, και μαζί απέκτησαν και μεγάλωσαν δύο αγόρια, τον Δημήτρη και τον Βασίλη που τους χάρισαν δύο εγγονούς, τον Φοίβο και τον Άρη και, μόλις 15 ημέρες πριν τις 29 του Σεπτέμβρη, μια εγγονή, τη Ρόζα… Και τη χάρηκε  πολύ η Τασούλα…

Από το 1983 μέχρι το 1990 δημοσιεύονται άρθρα της στον Σχολιαστή, ένα αντικομφορμιστικό περιοδικό ποικίλης ύλης –περιοδικό-τομή στον ελληνικό χώρο– στα οποία πραγματεύεται όλα τα θέματα από πολιτική σκοπιά.

Το 2015 συμμετέχει στις δημοτικές εκλογές της Αθήνας με την παράταξη «Ανοιχτή Πόλη» και εκλέγεται διαμερισματική σύμβουλος. Προασπιζόμενη δημόσια το δικαίωμα στην κοινωνική ζωή στα Εξάρχεια και επισημαίνοντας  τις πραγματικές αιτίες του «άβατου», των «μπαχαλάκηδων» και της διακίνησης ναρκωτικών στην περιοχή, έρχεται σε σύγκρουση με φίλους και συνοδοιπόρους. Εξαναγκάζεται σε παραίτηση από το αξίωμα της διαμερισματικής  συμβούλου…

Οργίζεται με την αμετροέπεια των ιθυνόντων στην περίπτωση του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη, και αποκαλύπτει σε ανοικτή επιστολή της (2018) την αντιφατικότητα της δήθεν προάσπισης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και  την προβολή του με τυμπανοκρουσίες ενώ,  «απαξιώνουν τον πολιτισμό και ξεπουλούν αρχαιολογικές περιοχές (Ναός Ζωσιμαίου Απόλλωνα στον Αστέρα Βουλιαγμένης, Αμνισός, Ισσός κ.λπ.), που απολύουν έμπειρους μαρμαροτεχνίτες, σχεδιαστές, συντηρητές, εργάτες ανασκαφών κ.λπ. και αγνοούν τη λεπτή και προσεκτική ανασκαφική διαδικασία, που γίνεται με πενιχρά οικονομικά και αγάπη για τη δουλειά…»

Δεν έβλεπε την ενεργή συμμετοχή της το ’73 στην κατάληψη του Πολυτεχνείου σαν ισόβιο τίτλο τιμής: εκείνος ο Νοέμβρης έγινε για την Τασούλα μια ανεπούλωτη πληγή καθώς τα ιδανικά της εξέγερσης έμειναν ανεκπλήρωτα, ξένα και μακρινά για ένα μεγάλο τμήμα της επόμενης γενιάς.

          Άνθρωπος ευφυής, περήφανος, τολμηρός και τρυφερός, ποτέ δεν κολάκεψε μικρές και μεγάλες εξουσίες. Και όταν διαφωνούσε και ασκούσε σκληρή κριτική, το έκανε χωρίς μισαλλοδοξία, χωρίς ανταγωνιστική διάθεση, με σεβασμό στην ιστορία του αριστερού κινήματος και στους ανθρώπους του –γι’ αυτό και είχε κατακτήσει την εκτίμηση συναγωνιστών από πολλούς πολιτικούς χώρους.

Η Τασούλα δοκιμάζεται σκληρά με την αρρώστια και τον θάνατο της Πέπης, της αδελφής της:  «…το καταλαβαίνεις ότι δεν προλαβαίνουμε  ν’ αποχαιρετιστούμε;»  έλεγε.

Κι εμείς οι συνάδελφοι και συναδέλφισσες, οι γνωστοί, οι παλιοί συναγωνιστές και φίλοι δεν προλάβαμε να σε αποχαιρετήσουμε, Τασούλα. Και ας είναι το αντίο μας η προσπάθεια να σταθούμε όρθιοι στους δύσκολους σημερινούς καιρούς, όπως προσπάθησες  κι εσύ.

 

Με την αγάπη και τη θλίψη μας.

 

Αρχιτέκτονες/-ισσες  του Τμήματος Αττικής του ΣΑΔΑΣ