Έγγραφο για τη Γενική Συνέλευση

Τελικό

Περίληψη

Οι Στρατηγικοί Στόχοι του ΣΑΕ που υιοθετήθηκαν τον Απρίλιο 2005 ήταν:

Καθώς αυτοί οι μακροπρόθεσμοι στόχοι εξακολουθούν να ισχύουν, απαιτείται μια πιο άμεση, στρατηγικά προσανατολισμένη δράση από το ΣΑΕ.

Συγκεκριμένα, για να είναι αξιόπιστο, το ΣΑΕ πρέπει να παρουσιάσει συγκεκριμένα στοιχεία για να υποστηρίξει το γεγονός ότι, ειδικότερα για το θέμα των αρχιτεκτονικών υπηρεσιών, η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ελλειπής ως προς τον στόχο και πρέπει επίσης να αναπτύξει ισχυρή επιχειρηματολογία υπέρ αυτής της διαπίστωσης. Ενώ είναι απόλυτα λογικό και αποδεκτό να επιδιώκει κανείς την περαιτέρω συνολική ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα - πράγμα που ισχύει και για τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών - ο στόχος αυτός πολύ απλά δεν μπορεί να επιτευχθεί εάν οι πολιτικές που προτείνει η Επιτροπή βασίζονται σε μια τυφλή, γραφειοκρατική λογική και μια καθολική, ελεύθερη οικονομική φιλοσοφία που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο. Αυτός είναι ένας στόχος που ήδη υποστηρίζει το ΣΑΕ, επιδιώκοντας την δημιουργία μιας πλέον βιώσιμης ανάπτυξης και ταυτόχρονα την διασφάλιση περισσότερων επιλογών για τον καταναλωτή.

Η «πραγματική πρόκληση»

Το τελευταίο διάστημα, έχουν παρατηρηθεί σημαντικές εξελίξεις σε σχέση με την κατάσταση των προβλεπόμενων συνθηκών, σύμφωνα με τις οποίες το επάγγελμα πρέπει να λάβει υπόψη του το μέλλον του. Ειδικότερα, υπάρχει μία αύξηση και επιτάχυνση των δραστηριοτήτων της Επιτροπής σχετικά με τα ελεύθερα επαγγέλματα ως συγκεκριμένο στόχο, ιδιαίτερα με την πρόσφατη (πολυαναμενόμενη) δημοσίευση μιας νέας Ανακοίνωσης και μιας έκθεσης της Επιτροπής για τον Ανταγωνισμό στις Επαγγελματικές Υπηρεσίες. Ωστόσο, η νέα έκθεση αποτελεί σε μεγάλο βαθμό συλλογή προϋπαρχουσών πληροφοριών που στην πραγματικότητα δεν προσθέτουν καμία νέα αξία και το συνοδευτικό έγγραφο Εργασίας Προσωπικού είναι, σε γενικές γραμμές, επανάληψη της προηγούμενης Ανακοίνωσης του Φεβρουαρίου 2004 για το ίδιο θέμα. Βασικά, η μόνη «νέα» πληροφορία είναι ότι οι μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις έχουν διαφορετικές ανάγκες και προσδοκίες. Επιπλέον, δεδομένου ότι και τα δύο νέα έγγραφα εξακολουθούν να βασίζονται στις μεροληπτικές πληροφορίες και τα συμπεράσματα της Μελέτης του HIS(1), πρέπει να δεχτούν σοβαρή κριτική για την έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων που να βασίζονται σε έρευνα και για την αδυναμία τους να αναγνωρίσουν επαρκώς την πραγματική κατάσταση του τομέα.

1. «Οικονομική επίδραση της ρύθμισης στην τομέα των ελεύθερων επαγγελμάτων στα διαφορετικά Κράτη Μέλης της Ε.Ε», Ian Paterson, Marcel Fink, Anthony Ogus, Institute for Advanced Studies, Βιέννη, Ιανουάριος 2003, διαθέσιμο στο:

Συνεπώς, το ΣΑΕ πρέπει να απομακρυνθεί από εκείνο που μέχρι τώρα ήταν μία μάλλον τεχνική συζήτηση - η οποία έχει δείξει τα όριά της - και πρέπει τώρα να επιδιώξει να δώσει στην συζήτηση την πραγματικά πολιτική διάστασή της και, από δω και στο εξής, να πολιτικοποιηθεί περισσότερο έτσι ώστε να ανταποκριθεί στην πραγματική πρόσκληση. Το ΣΑΕ πρέπει να προσπαθήσει να πείσει την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Κράτη Μέλη ότι είναι απαραίτητο να υιοθετηθεί μια νέα προσέγγιση έτσι ώστε να υπάρξει ανάλυση του τομέα των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελματικών υπηρεσιών και συγκεκριμένα των αρχιτεκτονικών υπηρεσιών, με ουσιαστικό τρόπο. Επιπλέον, το ΣΑΕ πρέπει να παρακινήσει την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι μελλοντικές προτάσεις πολιτικής που θα επηρεάζουν τις προϋποθέσεις της πρακτικής του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος και κατά συνέπεια την βιωσιμότητα του κατοικημένου περιβάλλοντος, θα πρέπει να βασίζονται σε αποτελεσματικά, αξιόπιστα στοιχεία και σε ορθές και λογικές αναλύσεις.

Δεν αρκεί να γενικευτεί η αξιολόγηση του αντίκτυπου τόσο εκ των προτέρων όσο και εκ των υστέρων, αλλά πρέπει επίσης να περιέχει μία γνήσια αξιολόγηση των πραγματικών, μακροπρόθεσμων οφελών για την κοινωνία των επιδιωκόμενων πολιτικών, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν κυριαρχούν τα βραχυπρόθεσμα, οικονομικά οράματα που παρακινούνται από πολιτική πίεση. Εάν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσαμε ξεκάθαρα να πούμε ότι η Επιτροπή έχει αποτύχει ως προς το καθήκον της απέναντι στην Ευρωπαϊκή Κοινωνία.

Το ΣΑΕ ως αντιπροσωπευτική Οργάνωση ενός σημαντικού τομέα που έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στην κοινωνία, και ειδικότερα στις επόμενες γενιές, ζητά την έναρξη δομημένου διαλόγου στο υψηλότερο επίπεδο των Ιδρυμάτων της Ε.Ε. Ταυτόχρονα, το ΣΑΕ μέσω των Μελών του και της στενής συνεργασίας του με αυτά θα απευθυνθεί επίσης στις εθνικές κυβερνήσεις.

Παράλληλα, και για να ενισχύσει τις προγραμματισμένες δράσεις του, το ΣΑΕ θα ετοιμάσει νέα Λευκή Βίβλο που θα είναι έτοιμη το 2007.

Ακολουθεί η Πολιτική Ατζέντα του ΣΑΕ

1.2 Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει ήδη σχετικά με το θέμα, εξακολουθεί να μην υπάρχει επαρκής αναγνώριση των πραγματικών χαρακτηριστικών του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος, το οποίο τα άτομα που χαράσσουν τις πολιτικές αντιμετωπίζουν σαν έναν οποιονδήποτε άλλο τομέα υπηρεσιών. Παράλληλα, συχνά θεωρείται λανθασμένα ότι αποτελεί μέρος της βιομηχανίας κατασκευής. Κατά συνέπεια, οι αρχιτεκτονικές υπηρεσίες αντιμετωπίζονται κυρίως, αν όχι εξολοκλήρου, σύμφωνα με καθαρά οικονομικά και ανταγωνιστικά κριτήρια, ενώ δεν δίδεται επαρκής σημασία στην πραγματική επίδραση που έχουν οι αρχιτεκτονικές υπηρεσίες στο δομημένο περιβάλλον και στην ευημερία των πολιτών. Το ΣΑΕ πρέπει να επιδιώξει να αποκαταστήσει αυτή την ανεπαρκώς πληροφορημένη, μη ισορροπημένη προσέγγιση των υπηρεσιών που παρέχονται από το επάγγελμα ανάμεσα σε άλλους φορείς του κατασκευαστικού τομέα.

1.3 Ταυτόχρονα, οι τρέχουσες εξελίξεις της πολιτικής της Ε.Ε., το νομοθετικό και ρυθμιστικό περιβάλλον και η εξέλιξη της αγοράς και της οικονομίας, προσφέρουν ευκαιρίες ώστε να ενθαρρυνθεί η υιοθέτηση νέων προσεγγίσεων από τους πολιτικούς σχετικά με την προώθηση των αρχιτεκτονικών πολιτικών.

1.4 Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό το ΣΑΕ να επιδιώξει να γίνει πολύ πιο δυναμικό ως προς την ευρεία προώθηση των πολιτικών του. Αυτό θα απαιτήσει αποτελεσματική, αυξημένη υποστήριξη του ΣΑΕ και των πολιτικών του από τα Μέλη του, καθώς και μία ενδυνάμωση της ενεργής συνεργασίας ανάμεσα σε αυτά, τα μέλη τους και το ΣΑΕ.

Στα πλαίσια της Ε.Ε. παρατηρείται μια ισχυρή τάση φιλελευθερισμού η οποία δεν ταυτίζεται απαραίτητα πάντα με την πολιτική εξουσία και την πλειοψηφία των εν λόγω κρατών. Το ΣΑΕ, όπως και άλλοι ενδιαφερόμενοι, έχει αντιληφθεί εδώ και καιρό ότι, σε επίπεδο Ε.Ε. και στα Κράτη Μέλη, υπάρχει μια επίμονη τάση προς την επίτευξη μεγαλύτερης αποκανονιστικοποίησης. Για την Ε.Ε. φαίνεται ότι αυτή η τάση ενθαρρύνθηκε από την Σύνοδο Κορυφής του Εδιμβούργου στο τέλος του 1992, όταν η απλοποίηση ήταν το πιο επείγον θέμα.

Στο μεταξύ, ενώ η απλοποίηση παραμένει ένας από τους στόχους παρασκηνιακά, ο πραγματικός στόχος της Ατζέντας της Λισσαβόνας είναι η αυξημένη οικονομική ανταγωνιστικότητα. Ως εκ τούτου, η απλοποίηση εξομοιώνεται στην αποκανονιστικοποίηση. Δύο πρόσφατα παραδείγματα της νέας προσέγγισης που ακολουθεί η Επιτροπή, είναι η οριζόντια Οδηγία για τα Επαγγελματικά Προσόντα (που έχει πλέον υιοθετηθεί επίσημα) και η Οδηγία πλαισίου για τις Υπηρεσίες, η οποία φέρνει στο φως νέες προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες, των οποίων οι κανόνες θεωρούνται ως (πιθανά) «εμπόδια για το εμπόριο» ή απλώς «περιορισμοί».

Για την ακρίβεια, η αποκανονιστικοποίηση θεωρείται προφανώς ένα απαραίτητο, αναπόφευκτο βήμα (πανάκεια;) για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας (το τρέχον αρχείο της Ευρώπης γεν είναι καλό συγκριτικά με άλλα μέρη του κόσμου) σε κάθε τομέα, και ειδικότερα για τις υπηρεσίες των πιο γρήγορα αναπτυσσόμενων τομέων. Στόχος είναι αφενός να υπάρξει ανάπτυξη και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και αφετέρου να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός προς όφελος των καταναλωτών, διευρύνοντας το πεδίο επιλογών τους. Αξίζει να θυμηθούμε ότι αυτό δεν αποτελεί μόνο πεποίθηση της Επιτροπής αλλά και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ο οποίος εξέδωσε αναφορά προς τα Μέλη του το 1997 με τίτλο «Ρυθμιστική Μεταρρύθμιση» (Regulatory Reform), στην οποία τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα παρουσιάζονταν ως «θέσεις» που χρησιμοποιούν την έννοια της προστασίας του καταναλωτή ως πρόσχημα για να δικαιολογήσουν τα «προνόμιά» τους.

2.2 Ανταγωνισμόςκαι ανταγωνιστικότητα

Παράλληλα με τη διαδικασία απλοποίησης, η Επιτροπή ανέλαβε να εφαρμόσει περαιτέρω τη Συμφωνία ειδικότερα σε σχέση με τους κανόνες του ανταγωνισμού και συγκεκριμένα τις διατάξεις των Άρθρων 81 και 82, για τους περιορισμούς του ανταγωνισμού και τα «καρτέλ». Πάνω από δέκα χρόνια πριν, η Επιτροπή είχε αναλάβει επίσης να εξετάσει συγκεκριμένα τα αποκαλούμενα ελεύθερα επαγγέλματα και ειδικότερα τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, με στόχο να εφαρμόσει πλήρως σε αυτόν τον τομέα τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς, ενώ πριν από μερικά χρόνια υπήρξε μια μεγάλη επιτάχυνση της διαδικασίας, όταν η Επιτροπή Prodi πήρε τη θέση της Santer με τον κ. Monti αρμόδιο για τον ανταγωνισμό. Ο νέος Επίτροπος Neelie Kroes, που διαδέχτηκε τον κ. Monti στην Επιτροπή Barroso, επιδιώκει να ενισχύσει περισσότερο την προσέγγιση, με μία ενδυναμωμένη φιλελεύθερη φιλοσοφία. (Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ο κ. Monti είναι τώρα ο Πρόεδρος της ECAS , της Υπηρεσίας Δράσεων Ευρωπαίων Πολιτών, μιας οργάνωσης που βρίσκεται κοντά στον τομέα της κατανάλωσης).

Η Οδηγία για τις Υπηρεσίες περιλαμβάνει επίσης ενδεχομένως σοβαρά στοιχεία (de facto) αποκανονιστικοποίησης, επιβάλλοντας στα Κράτη Μέλη την γενίκευση της απαίτησης να αναθεωρεί συστηματικά τους εν ισχύ κανόνες, ιδιαίτερα στον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών.

2.3 Εσφαλμένες βάσεις

Τα δύο σκέλη των προαναφερθέντων ενεργειών, παρότι φαινομενικά ανεξάρτητα, αναπόφευκτα έγιναν συμπληρωματικά στη λογική της Επιτροπής και τώρα, σε κάθε περίπτωση, συνδυάζονται για να θέσουν ένα νέο πρόβλημα για τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, το οποίο οφείλεται κατά κύριο λόγο στην συνεχή και βαθιά έλλειψη γνώσης της Επιτροπής σε σχέση με τα πραγματικά χαρακτηριστικά αυτών των επαγγελμάτων, τη φύση των υπηρεσιών που παρέχουν και ειδικότερα του κοινωνικού τους αντίκτυπου και της άμεσης σχέσης τους με το δημόσιο συμφέρον. Αυτό διευκρινίστηκε και στη διάσημη αναφορά του IHS, που αποτέλεσε κύρια βάση για την Ανακοίνωση της Επιτροπής του Φεβρουαρίου 2004 για τον ανταγωνισμό στις επαγγελματικές υπηρεσίες, αλλά και για την πιο πρόσφατη Ανακοίνωση του Σεπτεμβρίου 2005 για το ίδιο θέμα, αν και στο μεταξύ, η πλειοψηφία των Αρχών του Ανταγωνισμού στα Κράτη Μέλη εργάζονται παράλληλα με την Επιτροπή. Αξίζει να αναφερθεί ότι έγινε ξανά αναφορά στα στοιχεία του HIS στην αναφορά για την ανταγωνιστικότητα των υπηρεσιών που έχουν σχέση με τις υπηρεσίες (Ιούνιος 2005) παρά τις προειδοποιήσεις του ΣΑΕ σχετικά με την χρήση μη αξιόπιστων συμπερασμάτων.

Όλα τα έγγραφα που αναφέρονται έχουν δεχτεί και εξακολουθούν να δέχονται σοβαρή κριτική ιδιαίτερα επειδή η Επιτροπή πάντοτε αντλεί τα συμπεράσματά της από στοιχεία που βασίζονται σε λανθασμένες μεθοδολογίες και επομένως σε μεροληπτικά αποτελέσματα. Απ’ ό,τι φαίνεται, τα συμπεράσματα αντλούνται στην έναρξη των μελετών και τα υπόλοιπα στοιχεία βρίσκονται εκεί μόνο και μόνο για να επιβεβαιώσουν την εγκυρότητα των αναλύσεων και των θέσεων που παρουσιάζονται.

2.4 Δημόσιο συμφέρον και κοινωνικές ευθύνες

Η αρνητική εκτίμηση της κατάστασης που ισχύει για πολυάριθμα επαγγέλματα, ισχύει ακόμα περισσότερο για το αρχιτεκτονικό επάγγελμα, εξαιτίας της ευρείας επίδρασής του στην καθημερινή ζωή κάθε πολίτη και της σχέσης του με τη διάρκεια ζωής των τελικών «προϊόντων» που παρέχει το επάγγελμα, κάτι που ξεπερνά σε μεγάλο βαθμό την παροχή των υπηρεσιών και σχετίζεται με την κληρονομιά των μελλοντικών γενεών.

Είναι γενικά αποδεκτό το γεγονός ότι υπάρχει περιθώριο για περισσότερες μεταρρυθμίσεις και στα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, έτσι ώστε να εκσυγχρονιστούν οποιεσδήποτε ισχύουσες απαρχαιωμένες δομές και ρυθμίσεις, ή τουλάχιστον να ενημερωθούν και να προσαρμοστούν στις αλλαγές, ιδιαίτερα σε σχέση με την τεχνολογία. Δεν υπάρχει πρόβλημα σε σχέση με αυτό, αρκεί οι επιδιωκόμενες μεταρρυθμίσεις να είναι λογικές, ανάλογες και να έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ωστόσο, η αυξανόμενη, σχεδόν συστηματική τάση να αντιμετωπίζονται όλοι οι τομείς με οριζόντιο τρόπο, άσχετα από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τους, έχει σαν αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται ο στόχος και να προκαλούνται ενδεχομένως αντίθετες επιδράσεις και αποτελέσματα.

2.5 Από την (τεχνητή) έννοια τουκαταναλωτή στην έννοια τουπραγματικού τελικού χρήστη

Μία από τις σοβαρές δυσκολίες που προκύπτουν υπό αυτές τις συνθήκες είναι ότι δεν υπάρχει παγκόσμια αποδεκτός ορισμός της έννοιας του καταναλωτή. Η συνήθης κατανόηση της έννοιας, όπως αυτή προκύπτει από τις νομοθεσίες και τις πολιτικές της Ε.Ε. και από την νομολογία, σχετίζεται με τον μεμονωμένο καταναλωτή αγαθών και υπηρεσιών στην καθημερινή του ζωή. Για την ακρίβεια, έχει να κάνει με δικαιώματα και υποχρεώσεις στην πράξη της κατανάλωσης και με έναν μάλλον ασαφή ορισμό, πέρα από τον άμεσο, λίγο πολύ προσδιορίσιμο κύκλο της άμεσης κατανάλωσης. Οι αρχιτεκτονικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από τη λύση που επιλέγεται, πάντοτε έχουν σαν αποτέλεσμα ένα μοναδικό «προϊόν», συνήθως ένα κτίριο. Ωστόσο, ένα κτίριο μπορεί να έχει πολλά διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, από τη μεμονωμένη, ιδιωτική κατοικία μέχρι τα μεγάλα συγκροτήματα με πολλά, διαφορετικά κτίρια, ή ακόμα και τις συνοικίες ή πόλεις, με τη στέγαση ως ιδιαίτερο σκέλος με τις δικές του προκλήσεις και τα δικά του ιδιαίτερα «καταναλωτικά» χαρακτηριστικά.

Με το επαναλαμβανόμενο μοτίβο να θέσει «εμπόδια στο εμπόριο» (βλ. ελεύθερος ανταγωνισμός) και για να αυξήσει τις επιλογές των καταναλωτών εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία τους, η Επιτροπή επιμένει σε αυτή τη λογική και είναι δελεαστικό και πιθανώς εύκολο να θέτει την επιχειρηματολογία της σε τεχνικό επίπεδο, καθώς είναι ο ειδήμων σε όλες τις πολιτικές και τους νόμους της Ε.Ε., αντί να δεχτεί τον πολιτικό διάλογο. Τα Κράτη Μέλη δείχνουν να συμφωνούν με την Επιτροπή, πιθανότατα λόγω έλλειψης γνώσης.

Η Επιτροπή μοιάζει να αντιφάσκει όταν διαβεβαιώνει ότι η επίτευξη μεγαλύτερης βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη αποτελεί υψηλή προτεραιότητα, ενώ την ίδια στιγμή δεν λαμβάνει υπόψη τον αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η πολιτική της στο δομημένο περιβάλλον των πολιτών της και ειδικότερα στις μελλοντικές γενιές. Φαίνεται μερικές φορές ότι ο στόχος της βιωσιμότητας (Γκέτενμπουργκ) χρησιμοποιείται απλώς ως «άλλοθι».

Ο κύριος στόχος του Ευρωπαϊκού Σχεδίου είναι η δημιουργία μιας ζώνης ειρήνης και ευημερίας στην Ευρώπη για όλους τους πολίτες, η οποία θα δημιουργεί μια πραγματική έννοια Ευρωπαϊκής ταυτότητας και κοινών αξιών. Αυτός ο κύριος στόχος επαναβεβαιώθηκε πρόσφατα με την διεύρυνση της Ένωσης και θα εξακολουθήσει να επαναβεβαιώνεται με περαιτέρω διεύρυνση τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη αγωνίζεται να αναγνωρίσει και να σεβαστεί την ποικιλομορφία των πολιτισμών που υπάρχουν μέσα στα σύνορά της, οι οποίοι, με τη σωστή αντιμετώπιση, συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών πολιτικών προς όφελος όλων των Ευρωπαίων πολιτών.

3.2 Η διασφάλιση της βιώσιμης ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος

Ο ρόλος του αρχιτέκτονα ως προς την επιρροή της συνολικής ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος αποτελεί σημαντικό παράγοντα, του οποίου η πραγματική σχέση με τους κινδύνους που υπάρχουν δεν εκτιμάται όσο θα έπρεπε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει μια σοβαρή πολιτική κρίση, η οποία προέκυψε από μια γενική «δυσφορία». Πέρα από τις βασικές κοινωνικές και οικονομικές πτυχές, οι συνθήκες του δομημένου περιβάλλοντοςτων πολιτών και ειδικότερα η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο περνούν τον περισσότερο χρόνο τους, αποτελούν σημαντικό παράγοντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει από πολλές προβληματικές περιοχές, από πόλεις που αναζητούν αστική ανανέωση και ανάπλαση, από ανασφάλεια και κοινωνικό αποκλεισμό, προβλήματα που έχουν άμεση σχέση με την άσχημα διατηρημένη στέγαση και την ανεπαρκή αστική αναγέννηση. Είναι σαφές ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη για καλύτερες, πιο ελκυστικές και πιο κοινωνικά αποδεκτές συνθήκες διαβίωσης που να προσφέρουν ασφάλεια, καθαριότητα, τάξη, άνεση, πολιτισμό, με άλλα λόγια βιώσιμη ποιότητα ζωής.

3.3 Η επινόηση κατάλληλης προμήθειας και ο προγραμματισμός των πολιτικών

Ένας από τους κύριους λόγους για την ανεπαρκή ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος είναι η έλλειψη ή ανεπάρκεια αποτελεσματικής ποιοτικής πολιτικής για τις προμήθειες, τόσο από τους κρατικούς όσο και από τους ιδιωτικούς φορείς υπηρεσιών και εργασιών που επηρεάζουν το φυσικό περιβάλλον. Η αναζήτηση κέρδους και βραχυπρόθεσμων αποτελεσμάτων πολύ συχνά οδηγεί σε πολιτική δύναμη, με αποτέλεσμα οι αρχές και οι ιδιώτες πελάτες να λαμβάνουν βιαστικές αποφάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι δίδεται μεγαλύτερη σημασία στα οικονομικά κριτήρια απ’ ότι στα ποιοτικά. Αυτή η κατάσταση πρέπει οπωσδήποτε να αντιστραφεί μέσω του κατάλληλου προγραμματισμού και της μακροπρόθεσμης σκέψης που έχει σαν προτεραιότητα την ποιότητα και την βιωσιμότητα. Συγκεκριμένα, πρέπει να θυμόμαστε ότι η αρχιτεκτονική παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την διασφάλιση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Οι πολίτες πρέπει να ενημερωθούν περισσότερο για την πρόσθετη αξία της αρχιτεκτονικής ποιότητας σε σχέση με την ποιότητα της ζωής τους.

3.4 Η ευαισθητοποίηση των κύριων ενδιαφερόμενων

Πέρα από τους δημόσιους ή ιδιωτικούς αποδέκτες των υπηρεσιών και τα άτομα που χαράσσουν τις πολιτικές, υπάρχουν και άλλοι ενδιαφερόμενοι που παίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο, όσο έμμεσος κι αν είναι αυτός, ως προς τον προσδιορισμό των συνθηκών του δομημένου περιβάλλοντος. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι χρηματοδότες: ιδιωτικές και δημόσιες τράπεζες, ασφάλειες, υποθήκες, συντάξεις και επενδυτικά κεφάλαια κλπ, καθώς και πόλεις και δημόσιες αρχές. Είναι καιρός να απευθυνθούμε πιο ενεργά σε αυτές τις ομάδες με στόχο να ενημερωθούν περισσότερο για τη σημασία των σωστών πολιτικών για τις προμήθειες για μακροπρόθεσμο όφελος.

3.5 Αντιστρέφοντας την τάση

Το αρχιτεκτονικό επάγγελμα, πέρα από το καθήκον του απέναντι στην κοινωνία, διαθέτει μία μοναδική θέση ώστε να αποτελέσει θετική πηγή για την αντιστροφή αυτής της κατάστασης. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί η ικανότητα των αρχιτεκτόνων μέσω της ειδικής εκπαίδευσης και κατάρτισής τους, των δεξιοτήτων και της (βασιζόμενης στη γνώση) εμπειρίας τους και της ικανότητάς τους να συνδυάζουν ένα ευρύ φάσμα παραγόντων και να δημιουργούν ποιότητα στο δομημένο περιβάλλον, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την αποτελεσματικότητα του επαγγέλματος. Το Αρχιτεκτονικό επάγγελμα πρέπει να παλέψει για να συνεχίσει να συμβάλλει, με δυναμικό τρόπο, στην καλύτερη δυνατή κάλυψη των απαιτήσεων της κοινωνίας, σε συντονισμό με τους κύριους πολιτικούς στόχους που θέτουν τα Ευρωπαϊκά κράτη. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα αποτελέσει πραγματική δοκιμασία για την ανταγωνιστικότητα του τομέα.

4.1 Ενισχύοντας την Πολιτική Δράση του ΣΑΕ

4.1.1 Η πιο αποτελεσματική προώθηση του πολιτικού μηνύματος του ΣΑΕ στους Φορείς της Ε.Ε.

Διατηρώντας και αναπτύσσοντας ακόμα περισσότερο την συνεργασία του με τις Γενικές Διευθύνσεις της Επιτροπής, που είναι οι βασικοί του συνομιλητές για τα εν λόγω θέματα (ιδιαίτερα οι Γενικές Διευθύνσεις Εσωτερικής Αγοράς, Ανταγωνισμού, Εκπαίδευσης και Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Περιφερειακής Πολιτικής) το ΣΑΕ θα επιδιώξει να ενισχύσει σημαντικά την επαφή του με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον δημοκρατικά εκλεγμένο φορέα των Ευρωπαίων πολιτών που εγγυάται το δημόσιο συμφέρον και ο πολιτικός του ρόλος και η επιρροή του οποίου αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία για την χάραξη αποφάσεων στην Ευρώπη. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην ανάπτυξη στενής συνεργασίας με την Εσωτερική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «Urban:Logement».

Το ΣΑΕ επίσης θα επαναβεβαιώσει και θα προωθήσει τη φύση του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος ως ελεύθερο επάγγελμα σε συμφωνία με των ορισμό του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα ελεύθερα επαγγέλματα (διανοητικός χαρακτήρας, υψηλό επίπεδο προσόντων, ανεξαρτησία, αυστηρές επαγγελματικές ρυθμίσεις, εμπιστοσύνη του καταναλωτή…) που τώρα προστατεύεται από τη νέα Οδηγία της Ε.Ε. για την Αναγνώριση των Επαγγελματικών Προσόντων. Ως προς αυτό το στόχο, το ΣΑΕ θα χρησιμοποιήσει την ευκαιρία που προσφέρει η προσέγγιση της καλύτερης θέσπισης νόμων (Ενδο-θεσμική Συμφωνία για καλύτερη θέσπιση νόμων, Οδηγία για τις Υπηρεσίες στην Εσωτερική Αγορά) για να προωθήσει σε μεγάλο βαθμό τις απόψεις και τις προτάσεις του σχετικά με την αυτορύθμιση και τη συνρύθμιση

4.1.2…Και στην αγορά

Το ΣΑΕ πρέπει να επιχειρήσει να γνωστοποιήσει πιο συστηματικά και δυναμικά τις απόψεις του στους κύριους μετόχους της αγοράς και συγκεκριμένα στη βιομηχανία, τις τράπεζες-χρηματοδότες και στα άτομα που έχουν σχέση με την ανάπτυξη. Πρέπει να τους γνωστοποιήσει με ενεργό τρόπο τις συγκεκριμένες συστάσεις του για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος χρήσης των αρχιτεκτονικών υπηρεσιών ώστε να καλυφθούν οι απαιτήσεις τους και με σεβασμό στις προσδοκίες της κοινωνίας. Το ΣΑΕ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει περισσότερες ευκαιρίες για επαφές και διάλογο, αν και όταν είναι απαραίτητο, και ταυτόχρονα θα κοινοποιήσει ευρέως τις ενέργειές του.

4.2 Εξασφαλίζοντας επαρκή βάση γνώσεων για τη δράση

Το αρχιτεκτονικό επάγγελμα αναγνωρίζει το ρόλο του ως έναν από τους οικονομικούς μετόχους της αγοράς. Ταυτόχρονα, οι αρχιτεκτονικές υπηρεσίες βασίζονται σε μια σειρά από νόμους και ρυθμίσεις που πλαισιώνουν τους όρους μέσα στους οποίους προσφέρονται αυτές οι υπηρεσίες. Για να κατανοηθεί καλύτερα η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην αγορά και τις ρυθμιστικές πτυχές που επηρεάζουν την άσκηση της αρχιτεκτονικής, είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί, να διατηρηθεί και να αυξηθεί η γνώση και η βασιζόμενη σε στοιχεία κατανόηση της συγκεκριμένης φύσης του επαγγέλματος υπό τους όρους της οργάνωσης και της λειτουργίας του σε όλα τα Κράτη Μέλη. Σε μια όλο και πιο απελευθερωμένη αγορά, η ποικιλία και οι διαφορές των υπαρχόντων συστημάτων και των ρυθμιστικών προσεγγίσεων στον τομέα της αρχιτεκτονικής στα Κράτη Μέλη, εμφανίζουν σημαντικές προκλήσεις για το αρχιτεκτονικό επάγγελμα, το οποίο είναι υποχρεωμένο να προσαρμοστεί στις αλλαγές.

Υπό το φως αυτών των προκλήσεων, το ΣΑΕ θα ξεκινήσει μια ολοκληρωμένη Τομεακή Έρευνα που θα προσφέρει σε βάθος γνώση των χαρακτηριστικών αυτού του τομέα ενεργειών και θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας πλούσιας πηγής πληροφοριών σχετικά με τον αντίκτυπο του επαγγέλματος στην αγορά, την διαφοροποιημένη εικόνα του στα Κράτη Μέλη της Ε.Ε. και τις ρυθμίσεις του. Στόχος μας είναι να προωθήσουμε αυτή την Τομεακή Έρευνα και σε άλλα επαγγέλματα που έχουν σχέση με τον σχεδιασμό του δομημένου περιβάλλοντος, μέσω της συνεργασίας με την Επιτροπή της Ε.Ε. και τις Ευρωπαϊκές αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των σχετικών επαγγελμάτων.

Με βάση τα αποτελέσματα της Τομεακής Έρευνας, το ΣΑΕ θα επιδιώξει να καθιερώσει ένα μόνιμο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα επαγγέλματα που σχετίζονται με τον σχεδιασμό του δομημένου περιβάλλοντος το οποίο θα συνεχίσει, σε μόνιμη βάση, να ενημερώνει, να αντιπαραβάλλει και να διαδίδει τις πληροφορίες που θα συλλέγει μέσω της Τομεακής Έρευνας και, πέρα από αυτό, να αναπτύξει δείκτες για την ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος.

4.3 Η ενίσχυση των δικτυακών ενεργειών, ειδικότερα σε σχέση με τις πόλεις

Ο αντίκτυπος της αρχιτεκτονικής στην κοινωνία αναγνωρίζεται ευρέως. Ωστόσο, το συνολικό φάσμα του αντίκτυπού της δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη από τις Πολιτικές της Ε.Ε. και από τις πολιτικές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να εξεταστεί σε μεγαλύτερο βάθος ο αντίκτυπος της αρχιτεκτονικής στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Ε.Ε., με στόχο να γίνουν πιο εμφανή τα οφέλη της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος και της ποιότητας του σχεδιασμού για αυτές τις απόψεις της ζωής στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών απόψεων που εμπεριέχονται σε μια τέτοια προσέγγιση. Επιπλέον, αναγνωρίζεται ότι η αρχιτεκτονική παίζει έναν κρίσιμο ρόλο για τη διασφάλιση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης.

Το ΣΑΕ, το οποίο αναγνωρίζει τις δυσκολίες που υπάρχουν σε κάθε απόπειρα αντιμετώπισης αυτών των θεμάτων, εξακολουθεί να πιστεύει ότι η σημασία τους, τόσο για το επάγγελμα όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της, είναι πολύ μεγάλη. Κατά συνέπεια, θα συνεχίσει και θα ενισχύσει την εργασία και τις ενέργειές του, ειδικότερα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για τις Αρχιτεκτονικές Πολιτικές. Επίσης, θα προσπαθήσει να ενισχύσει την συνεργασία του με σχετικά δίκτυα Πόλεων και Τοπικών Αρχών, καθώς εκεί εφαρμόζονται και αναπτύσσονται οι πολιτικές.

4.4 Η ενίσχυση των προσεγγίσεων συνεργασίας

Με τη μεταβαλλόμενη φύση της προμήθειας των κατασκευαστικών σχεδίων στην Ευρώπη, το ΣΑΕ αναγνωρίζει την αξία της οικοδόμησης συνεργασιών με τους άλλους συμμέτοχους στους τομείς σχεδιασμού και κατασκευής που παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος. Ο καθορισμός και η οικοδόμηση σχέσεων που θα διασφαλίσουν ότι τα αρχιτεκτονικά θέματα, σε αντίθεση με τα καθαρά οικονομικά θέματα, εξακολουθούν να έχουν κεντρική σημασία για το μέλλον του δομημένου περιβάλλοντος, παρουσιάζουν μια ευκαιρία για το αρχιτεκτονικό επάγγελμα.

Είναι πολύ σημαντικό οι αρχιτέκτονες να είναι πραγματικά πρόθυμοι να εξελίσσονται πέρα από την «κυρίαρχη» θέση τους, να υιοθετούν μια πιο συνεργάσιμη συμπεριφορά στην διαδικασία της κατασκευής, διατηρώντας όμως τις βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν το αρχιτεκτονικό επάγγελμα.

4.5 Η σημαντική ενίσχυση της συνεργασίας με σχολές και πανεπιστήμια

Από τον εσωτερικό διάλογο στα πλαίσια του ΣΑΕ, έχει προκύψει μια ουσιαστική ανησυχία ως προς το σημαντικό θέμα της εκπαίδευσης. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να εξεταστεί το χάσμα ανάμεσα στην εκπαίδευση που λαμβάνουν οι αρχιτέκτονες και τις πραγματικές ικανότητες που απαιτεί η αγορά. Το ΣΑΕ θα αναπτύξει ακόμα περισσότερο την συνεργασία που έχει ήδη ξεκινήσει με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την Αρχιτεκτονική Εκπαίδευση. Επίσης, θα προωθήσει στις εθνικές κυβερνήσεις, σε στενή συνεργασία με τα Μέλη του, συγκεκριμένες ενέργειες που αυξάνουν την επίγνωση σε σχέση με τις αλλαγές που απαιτούνται για τη διασφάλιση επάρκειας στη μελλοντική χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Στόχος του θα είναι να εξασφαλίσει τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα για την εκπαίδευση των αρχιτεκτόνων, σε δια βίου βάση, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ποιοτική απόδοση της αρχιτεκτονικής άσκησης.

4.6 Η προώθηση της άποψης του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος στις ενέργειες Έρευνας και Ανάπτυξης

Στη αναθεώρηση της Ατζέντας της Λισσαβόνας, επαναβεβαιώθηκε η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην έρευνα και την ανάπτυξη. Σε συνδυασμό με την εμφάνιση των αστικών θεμάτων ως υψηλή πολιτική προτεραιότητα στην Ε.Ε., το επερχόμενο 7^ο Πρόγραμμα Πλαισίου για την Έρευνα και την καθιέρωση της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρμας Κατασκευής, το ΣΑΕ πρέπει να κεφαλαιοποιήσει την πολυετή επένδυσή του στην προώθηση της αρχιτεκτονικής και στην συμμετοχή των αρχιτεκτόνων σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης. Είναι ξεκάθαρο ότι οποιεσδήποτε σημαντικές πολιτικές που επηρεάζουν το δομημένο περιβάλλον, πρέπει να βασίζονται σε ορθές, εμπεριστατωμένες έρευνες.

Οι Στρατηγικοί Στόχοι του ΣΑΕ και τα θέματα που αναφέρονται σε αυτό το έγγραφο θα αντιμετωπιστούν με θεματική προσέγγιση: θέματα που σχετίζονται με την πρόσβαση στο επάγγελμα, θέματα που αφορούν στην άσκηση του επαγγέλματος και θέματα που έχουν να κάνουν με τη σχέση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και την κοινωνία. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων θα καθοριστούν στο Πολυετές Πρόγραμμα Εργασίας.

Τέλος, οι συστάσεις που αναφέρονται στο παρόν έγγραφο, εφόσον γίνουν αποδεκτές από τα Μέλη του ΣΑΕ, δείχνουν ότι πρέπει να δοθεί σοβαρή προσοχή στην ανάγκη να αυξηθεί τόσο το οικονομικό όσο και το ανθρώπινο δυναμικό στα πλαίσια του ΣΑΕ.